vrijdag 26 januari 2024 / Tijl Akkermans

Tentoonstelling over Arbeidseinsatz

Gedwongen - expositie in Kamp Amersfoort

Vaders, echtgenoten, verloofden en jongens die de puberteit nog nauwelijks ontgroeid waren: ongeveer een half miljoen Nederlandse mannen werd tussen 1942 en 1945 als dwangarbeider ingezet in de Duitse industrie.

 

Samen met meer dan 7 miljoen mannen en vrouwen uit de rest van Europa en de Sovjet-Unie moesten ze de (wapen)industrie en landbouw in Duitsland overeind houden, terwijl Duitse gezonde mannen aan het front vechten. Naar schatting 30.000 Nederlandse mannen overleefden de slechte leef- en werkomstandigheden, besmettelijke ziekten en geallieerde bombardementen niet.

 

Haast elke familie was wel iemand tewerkgesteld, maar na de oorlog werd er nauwelijks over gesproken. Het verhaal van de dwangarbeiders is decennialang onderbelicht gebleven. Maar nu is er in museum Kamp Amersfoort de tentoonstelling Gedwongen. Hierin vertellen ex-tewerkgestelden over hun ervaringen aan de hand van persoonlijke voorwerpen, memoires, foto’s en audioverhalen.

 

Ook een podcast en graphic novel

Sinds 2018 onderzoekt het Nationaal Comité 4 en 5 Mei samen met het NIOD de periode van de Arbeitseinsatz. Deze tentoonstelling is dan ook onderdeel van het grotere project ‘Gedwongen – Tewerkgesteld in Duitsland’. Eerder produceerden we in opdracht van het Comité met audiomaker Tjitske Mussche de podcast Gedwongen, met persoonlijke verhalen van de laatste ooggetuigen. Ook maakten we een online graphic novel met prachtige illustraties van Max Philippi en muziek van componist Darius Timmer. 

 

Projectleiding: Aldus' Emmie Kollau en Tijl Akkermans

Ruimtelijk en grafisch ontwerp: Aldus' Kars van den Heuvel en Tijl Akkerman

Teksten: Aldus' Emmie Kollau

Vertaling: Erik de Kruijf

Eindredactie: Aldus' Catrien Spijkerman

Begeleiding: Renske Krimp-Schraven en Cristan van Emden, Nationaal Comité 4 en 5 Mei
Advies: Frank van Vree, NIOD; Floris van Dijk en Vie van Steenbergen, Kamp Amersfoort
Portretfotografie: Boudewijn Bollmann
Interviews audio: Tjitske Mussche
Montage: Kars van den Heuvel en Emmie Kollau
Muziek: Darius Timmer
Illustratie: Max Philippi

Bouw en uitvoering: Iris Vormgeving